بررسی فیتوشیمیایی گیاه Dracocephalum polychaetum Bornm.

مقدمه: گیاه Dracocephalum polychaetum Bornm. ازخانواده نعناعیان، یکی از گونه‌های بومی ایران از جنس Dracocephalum می‌باشد و تاکنون گزارشی از مواد تشکیل‌دهنده این گونه انجام نگرفته است. این گیاه در طب سنتی منطقه کرمان به دلیل بوی خوش و به عنوان ضد دل درد با نام مفرو استفاده می‌شود. هدف: در این بررسی مواد تشکیل‌دهنده اسانس و فلاونوییدهای گیاه مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. روش بررسی: سرشاخه هوایی خشک و پودر شده گیاه با روش تقطیر با آب داغ با استفاده از دستگاه کلونجر اسانس‌گیری شد و اسانس حاصل با دستگاه GC-MS مورد تجزیه قرار گرفت. شناسایی ترکیبات تشکیل‌دهنده بر اساس مقایسه طیف‌های جرمی استاندارد و استفاده از ضریب بازداری و تزریق استاندارد صورت گرفت. عصاره متانلی گیاه روی سیلیکاژل PTLC کروماتوگرافی گردید و دو فراکسیون جدا شد. ساختمان این دو ترکیب با استفاده از طیف UV و H-NMR تعیین گردید. نتایج: گیاه دارای 3/1 درصد اسانس زرد کمرنگ می‌باشد که درصد عمده آن را مونوترپن‌ها تشکیل می‌دهند. اجزای اصلی شامل: پریل‌آلدیید (حدود 70 درصد) و لیمونن (حدود 17 درصد) می‌باشد. دو آگلیکون فلاونی آپی‌ژنین و لوتئولین در عصاره متانلی سرشاخه‌های هوایی گیاه وجود دارد. بحث: اسانس‌ها و فلاونوییدها معمول‌ترین مواد شیمیایی گونه‌های دیگر Dracocephalum می‌باشند. درصد اسانس در D. polychaetum در مقایسه با سایر گونه‌ها بالاتر است و پریل‌آلدیید تاکنون در هیچ گونه‌ای از Dracocephalum گزارش نشده است. فلاون‌های آپی ژنین و لوتئولین در سایر گونه‌های این جنس نیز وجود دارند.